आखिर पुष्टि भएरै छाड्यो ९१ लाख अनुजा प्रकरण

बस यात्राको क्रममा ९१ लाख रुपैया र हिराको हार भेटेर फिर्ता दिएको भनि दाबी गरेर सबैतिरबाट वाहवाही लुटिरहेकी भोजपुर भुल्के गाविसकी २२ बर्षीय अनुजा बाानियाले वनावटी एवं कपोल्कल्पित घटना बनाएर नौटंकी गरेको पुष्टि भएको छ । प्रेमीबाट धोका पाएकी अनुजाले आफु चर्चामा आउनको लागि मात्रै यस्तो नौटंकी गरेको पत्ता लागेको छ । अनुजाले पैसा फिर्ता लैजाने भनिएका पुरुषोत्तम पौडेलकी मित छोरी अनिता कार्कीले अनुजाको तस्वीर र समाचार पत्रकारलाई उपलब्ध गराएको भन्ने गरेपनि अनुजा आफै नै अनिता कार्की बनेर पत्रकारलाई समाचार दिएको समेत खुलेको छ । अनुजा आफै अनिता कार्की बनेर गएकोले उसैले नै जानीबुझी आफ्नो साथी ममता अधिकारीको फोटो अनुजाको भन्दै पत्रिकामा छपाउनको लागि पत्रकारलाई दिएको रहस्य खुलेको हो ।

अनुजाको भत्तपुर निवासी गोपाल घिमिरेसाग अफेयर चलेको र गोपालले विवाह नगर्ने भएपछि अनुजाले चर्चामा आउन यस्तो नाटक गरेको अनुजाको दाजु कुमार बाानियाले दाबी गरे । ‘उसको गोपालसाग लव परेको थियो, गोपालले विहे गर्दिन भनेपछि उसले चर्चामा आउन यस्तो नौटकी गरेको हो’—कुमारले भने । राती बाह्र एक बजेसम्म अनुजा मोवाइलमा कुराकानी गर्ने गरेको दाजु कुमारको भनाई छ ।

अनुजा आफै कपोल्कल्पित पुरुषोत्तमकी मित छोरी अनिता कार्की बनेर धरानबाट प्रकाशित हुने विश्वस्त सुत्र साप्ताहिककी कार्यकारी सम्पदाक विनाडि तामांगलाई एक राष्टिय पत्रिकामा समाचार छपाउनु छ भन्दै भेट्न पुगेकी थिइन् । कार्यकारी सम्पादक तामांगकै कम्प्युटरमा अनिता कार्की बनेर पुगेकी अनुजाले आफ्नी साथी ममता अधिकारीको फोटोलाई अनुजाको भन्दै डाउनलोड गराएकी थिइन् । अनुजाको फोटो भनेर त्यही ममता अधिकारीको फोटो पहिलो पटक समाचार ब्रेकिंग गर्ने पत्रिकामा छापिएको थियो । ‘उसले नै अनुजाको फोटो भन्दै कुराकानी गरिसकेपछि मेरो कम्प्युटरमा फोटो डाउनलोड गराएकी थिइन्, पत्रकार दाईसाग के कस्तो कुरा गरिन्, मलाई थाह भएन । केही दिन पछि पो थाह भयो, पत्रिकामा छापिने फोटोको केटी नै पत्रकार खोज्दै आउने केटी थिइन्’—तामांगले भनिन् ।

यसअघि भने विभिन्न पत्रपत्रिकाहरुमा अनुजाबाट ९१ लाख रुपैया फिर्ता पाएका पुरुषोत्तमकी मितछोरी अनिता कार्कीले ब्रकिंग गर्ने पत्रिकालाई अनुजाबारे समाचार र अनुजाको फोटो उपलब्ध गराएको भनिदै आएको थियो । अनुजाका दाजु डेरा गरिबसेको बगैचा लाइन ९ मा रहेको किराना पसले सुरेश कार्कीको भनाई अनुसार पनि अनुजाले नै पत्रकार खोज्दै आएको र आफुले भानुचौकमा रहेको पत्रिका पसलमा पठाइ दिएका थिए । पछि कार्कीकै पसलमा रहेको टेलिफोनबाट पत्रकारलाई मेरो समाचार किन छापिएन भनेर अनुजाले फोन गरेको कार्कीले बताएका छन् ।

उता अनुजाले भने यो अझै पनि आफुले ९१ लाख र हिराको हार भेटेर पुरुषोत्तमलाई फिर्ता गरेको जिकिर गर्छिन् । साथै उनले आफै अनिता कार्की बनेर पत्रकारलाइृ समाचार छपाउन नभेटेको दाबी गरिन् । गोपालसागको अफेयर स्वीकार गरेपनि उनले त्यससाग घटनाको कुनै सम्बन्ध नभएको दाबी गरिन् । ‘मैले पैसा भेटेकै हो, मलाई जे सुकै गरेपनि होइन भन्न सक्तिन, अनिता कार्की बनेर म गएकै छैन’—अनुजाले भनिन् । अनुजाले पुरुषोत्तमले इटहरीस्थित आइएमइबाट सो रकम झिकेको बताउने गरेपनि आइएमइले भने त्यत्रो परिणाममा रकम कसैले नझिकेको स्पष्ट गरिसकेको छ ।

यतिबेला अनुजामात्रै होइन, समाचार लेख्ने पत्रकार, सम्बन्धित मिडिया र समग्र पत्रकारिता जगतलाई नै विवाद र वहसको कठघरामा उभ्याइन् । यतिबेला सुनसरीमा मात्रै होइन, सबैतिर अनुजा प्रकरणको चर्चा व्यप्त छ । फैसबुकको स्टाटसहरुमा पनि अनुजा प्रकरणले छाएको छ र अधिकांशले पत्रकार, मिडियाले कसैले भनेकै भरमा समाचार सम्प्रेण गर्ने गरैको भन्दै आलोचना एवं टिकाटिप्पणीहरु गरिरहेका छन् । त्यसै पनि नेपाली मिडियाले बेलबखत विभिन्न आरोपहरु खेप्नु परिरहेको अवस्था छ ।

अनुजा प्रकरणले नेपाली पत्रकारीता जगतलाई ठुलौ झापड दिएको छ र भविष्यमा यस्तो अवस्था आउन नदिन सबैलाई सचैत गराएको छ । कुनै पनि समाचार कसैले भनेकै आधारमा लेख्ने कि नलेख्ने ? कसैले टेलिफोन गरेर दिएको सुचनालाई पत्याउनै कि नपत्याउने ? घटनाको पुष्टि गर्ने पर्याप्त तथ्य एवं आधारहरु छन् कि छैनन् ? लगायतका कुराहरुमा ज्यादै संवेदनशील हुनुपर्ने पाठ सिकाएकौ छ ।

हुन त पत्रकारले यी कुराहरुमा सधै सचेत र सजग हुनुपर्छ । कुनै पनि घटनालाई पुष्टि नगरैसम्म समाचार बनाउन सकिन्न । तर, बेलाबेला मानवीय कमीकमजोरीका कारणले पत्रकारहरु पनि चुक्ने गर्छन् । पत्रकारहरुको एउटा कमजोरी भनेको स्कुप समाचार गर्ने भन्ने मानसिकताले पनि समस्या खडा गरिरहेको छ ।

अरुभन्दा छिटो समाचार लेखेर क्रेडिट पाउने लालसाले पत्रकारहरुलाई समाचारको वास्तविकताभन्दा पर पुर्याइरहेको हुन्छ र पाठकहरुमा भ्रम, आशंका उत्पन्न गरिरहेको हुन्छ । त्यसैले, अब पत्रकारीता पेशामा संलग्न पत्रकारहरुले समाचार लेख्न र सम्प्रेषण गर्नुअघि धैरै ध्यान पुर्याउनु पर्ने कुरा अनुजा प्रकरणले पाठ दिएको छ । पत्रकारहरुले संख्यात्मक भन्दा पनि गुणात्मक, स्तरीय र खोजपुर्ण एवं सत्य, तथ्यमा आधारित समाचार लैख्नुपर्छ भन्ने पाठ पनि यो घटनाले सिकाएको छ । तसर्थ, पत्रकारहरुले अनुजा प्रकरणलाई एउटा पाठकौ रुपमा लिएर भविष्यमा त्यस्तो घटना दोहोरिन नदिन गम्भीर हुनुपर्छ ।

कान्तिपुरले माग्यो माफि

काठमाण्डौ । अनुजा बानियाँ नामक युवतीले बसमा भेटेको ९१ लाख नगद र हीराको हार फिर्ता गरेको भन्दै एङ्कर समाचार छापेको कान्तिपुर दैनिकले सो समाचार झुटो भएको स्वीकार्दै ‘क्षमायाचना’ छापेको छ ।

सोमबार मुख्य पृष्ठमा क्षमायाचना छाप्दै पत्रिकाले आफ्ना समाचारदातासँग कुरा गर्ने पात्र नक्कलीरुपमा अनुजाले खडा गरेको दावी गरेको छ । ‘उक्त समाचार पैसा फिर्ता लिन पुरुषोत्तमसंगै गएका भनिएका छोरी सुधा, छोरा अनिल र मितछोरी अनिता कार्की र अनुजा स्वयंको भनाईमा आधारित थियो-पत्रिकाले भनेको छ-’समाचार तयारीका क्रममा सम्र्पकमा आएका यी पात्र नक्कलीरुपमा खडा गरिएको खुल्न आएको छ ।’

पैसा फिर्ता पाएका भनिएका पुरुषोत्तम पौडेल कतै नभेटिएको भन्दै कान्तिपुरले ‘अनुजाले सम्पर्क गरेका नम्बरहरुको कल डिटेल मगाएर हेर्दा उनले काठमाण्डौंका पुरुषोत्तम पौडेल नाम गरेका ब्यक्तिसँग कुरा गरेको पनि पाइएन’ भनेको छ ।

कान्तिपुरले स्वीकारेको छ-’ समाचार अन्ततः काल्पनिक घटना र नक्कली पात्रमा आधारित रहेको पुष्टी भएको छ ।’ नियोजित परिस्थीति र नक्कली पात्रका कारण भ्रमपूर्ण समाचार प्रकाशन भएकोमा क्षमा मागेको छ कान्तिपुरले । कान्तिपुरले हर्ष सुब्बाको बाइलाइनमा ӑधन्य अनुजा’ शीर्षकमा पहिलोपटक समाचार प्रकाशन गरेको थियो ।

कारवाही गर्न प्रहरी नै अन्यौल

नक्कली पात्रहरु खडा गरेर पत्रिका, पाठक र राष्ट्रपति लगायतलाई भ्रममा पार्न सफल यी अनुजा बानियाँले कस्तो कारवाही भोग्नेहुन भन्ने बारेमा अन्यौल छ । अहिलेसम्म कसैले पनि उजुरी गर्न नआएकाले अनुसन्धान र कारवाही अगाडी बढाउन नसकिएको सुनसरी प्रहरीले जनाएको छ । एक प्रहरी अधिकृतले भने-’अनुजाले ढाँटेको बिषयमा कि त पत्रिकाले नै उजुरी हाल्नुपर्यो कि त अरु कसैले । पत्रिकामा समाचार छापिएकै आधारमा उनलाई नियन्त्रणमा लिएर छानविन गर्न मिल्दैन, कागजी आधार त चाहियो नी ।’