सुधारिएको चूल्होतर्फ आकर्षण

१७ माघ, इलाम । इलामका पश्चिमी क्षेत्रका महिला सुधारिएको चुल्होप्रति आकषिर्त हुन थालेका छन् । धुवाँ नआउने, दाउरा कम लाग्ने, समयको बचत हुने तथा एकैपटक दुई थोक पकाउन मिल्ने सुधारिएको चुल्हो भएपछि जिल्लाको पश्चिमी भेगका करिब एकदर्जन गाविसका महिला यसतर्फ आकषिर्त हुन थालेका हुन् ।

धुसेनी गाउँ विकास समितिमा स्थापित सूर्योदय विकास संस्थाको पहलमा मङ्गलबारे, एकतप्पा, फूएतप्पा, लुम्दे, गजुरमुखी, जीतपुर, इभाङ, आमचोक, साकफारा, बाँझो गाविसमा सुधारिएको चुल्हो बनाउन थालिएको छ । धुसेनीको वडा नं-३ का ३८ घरमा सुधारिएको चुल्हो जडान गरिएको छ । दुई मुखे सो चुल्होमा दाउराको खपत कम भई वन विनाशमा कम हुने संस्थाका अध्यक्ष मनकुमार लिम्बुले बताउनुभयो ।

यस्तै लुम्देको २ र ३ वडामा पनि सुधारिएको चुल्हो बनाउने अभियान नै चलेको उहाँ बताउनुहुन्छ । ग्रामीण इलाकामा पाइने गाईवस्तुको गोबर, लिसिलो माटो, फलामे रड तथा चिनी, नुन मिसाएर बनाइने सुधारिएको चुल्होमा खाना पकाउन थालेपछि दमको रोग पनि केही हदसम्म निको भएको धुसेनी-३ की कमला बेघाले सुनाउनुभयो ।

 ’अरू चुल्होमा जस्तो धुवाँ आउँदैन्, स्वास्थ्यमा पनि असर नपर्ने दाउरा पनि कम लाग्ने भएकोले सुधारिएको चुल्हो बनाएको हुँ, उहाँले भन्नुभयो ‘सधैं भन्सामा दिन बित्यो तर अहिले बाहिरको पनि काम भ्याउछु ।’ सुधारिएको चुल्होले गृहिणीलाई विशेष फाइदा पुगेको छ ।

अरू बेला भान्साको काममा व्यस्त हुने त्यस क्षेत्रका चुल्हो चौकामा मात्र सीमित नभएर अहिले छलफल, गोष्ठी तथा पढ्न समेत भ्याउन थालेका छन् ।

सुधारिएको चुल्होले गृहिणीलाई मात्र फाइदा पुग्दैन् । चुल्हो बनाउनेको पनि दर्विलो आयको स्रोत बनेको छ । चुल्हो बनाउने पेसा अङ्गालेका जीतपुरका युवराज भट्टराइले मासिक रु १० हजार समेत आम्दानी हुने गरेको बताउनुभयो ।

‘सबै सामान तयार छ भने महिनामा १० वटाभन्दा धेरै बनाइन्छ, चुल्होको माग दिन प्रतिदिन बढ्दै गइरहेको छ ।’ चुल्हो बनाएको १५ दिनपछि मात्र योग्य हुने गरेको भट्टराई बताउनुहुन्छ ।

एउटा चुल्हो बनाउँदा करिब पाँचसय देखि एक हजार ५०० सम्म खर्च लाग्ने गरेको संस्थाले जनाएको छ । संस्थाले हालसम्ममा ती गाविसमा एक हजार ५०० भन्दा धेरै सुधारिएको चुल्हो बनाएको छ भने ४२ जना चुल्हो बनाउने प्रशिक्षक तयार पारिसकेको अध्यक्ष लिम्बुले बताउनुभयो ।

पर्यटन वर्षलाई लक्षित गर्दै संस्थाले सन् २०११ मा एक हजार २०० सुधारिएको चुल्हो निर्माण गर्ने लक्ष्य लिएको छ । सुधारिएको चुल्हो जडान गरेपछि वन विनाश कम हुने, महिलाको स्वास्थ्य राम्रो हुने, समयको बचत हुने, जैविक विविधतामा फाइदा पुग्ने गरेको छ ।

संस्थाको आयोजनामा साकफारा-३ मा आठ दिने सुधारिएको चुल्हो तथा भान्सा व्यवस्थापन प्रवर्द्धक प्रशिक्षण तालिम सुरू भएको छ ।

तालिममा बाँझो, इभाङ र साकफारा गाविसका १५ जनाको सहभागिता रहेको छ । सुधारिएको चुल्हो पश्चिमी क्षेत्रमा मात्र नभएर जिल्लाको उत्तरी क्षेत्रमा समेत जडान हुन थालेको छ । रासस